łatwy

przymiotnik, r.m.
psł. odm. złożona (zaimkowa)→ pol. odm. przymiotnikowa

Etymologia

  1. Język praindoeuropejski
  2. pie.
    *lā- [SEJPBo]
  1. Język prasłowiański
  2. od psł.
    *latiti
  3. psł. dial.
    *latvъ, *latvjь
  1. Języki słowiańskie
  2. błr. dial.
    látvyj
  1. Inne języki indoeuropejskie
  2. stisl.
    lōmr
  3. stwniem.
    luog
  4. śrwniem.
    luo
  5. grec.
    láthrā
  6. łac.
    lateō, latēre
  7. toch. A
    lät-, länt-
  8. toch. B
    lät-, lant-

Ewolucja formalna

  1. pie. *lā-
  2. psł. *latvъ(jь) || *latvjь(jь)
  3. stpol. łātvī || łātvȳ
  4. śrpol. łátv̍i, łatv̍i || łátvy, łatvy
  5. npol. u̯atvy

Znaczenia i przykłady użycia

  1. «niesprawiający trudności, łatwy, facilis» [SStp] SXVI: «niesprawiający trudności, prosty, właściwy, facilis, perfacilis», L: «nietrudny, snadny», SWil: «nietrudny, snadny», SW: «nie trudny, lekki, snadny; łatwy do zrozumienia, zrozumiały, jasny, przejrzysty; potoczysty, płynny, nie wymuszony, nie ciężki», SJPDor: «nie wymagający trudu, wysiłku, dający się uzyskać, zrozumieć, przyswoić prędko, bez trudu; prędko lub bez trudu powstający; nietrudny; jasny, zrozumiały, prosty, nieskomplikowany», USJP: «niewymagający wysiłku, dający się prędko, bez trudu zrobić, zrozumieć; prosty, nieskomplikowany»
    • ‍ Łatwym ważenim dawca twego uczynka peruigaci prestigiator astu. R XXIII 304 1444 [SStp]
    • ‍ Rejestr łatwiego nalezienia dziejów albo kapituła. OpecŻywSand R nlb 2 1522 [SXVI]
    • ‍ Łatwia jest na to, i dwojaka odpowiedź. Kucz. Kat. 3, 372 1789 [L]
    • ‍ Nic łatwiejszego, jak nic nie robić. Szuj. 1902 [SW]
    • ‍ Umyślnie wyprowadził go do alei wjazdowej, dając mu możność łatwej ucieczki. Kow. W. Rodz. 35. 1950 [SJPDor]
    • ‍ Łatwy egzamin. 2003 [USJP]
  2. «łagodny, dobry» [SXVI] L: «łaskawy, łagodny», SW: «łagodny, łaskawy, spokojny, potulny»
    • ‍ Bądźcie bráterską nápełnieni miłośćią, miłosiérni, łatwi w rozmowie. KołakSzczęśl B4v 1593 [SXVI]
    • ‍ Łatwym i powolnym nam się stawił. Teat. 42, d, 4 1775-1806 [L]
    • ‍ Łatwym i powolnym nam się stawał. L. 1902 [SW]
  3. «układny, dobrze wychowany, niewymuszony, gładki, przystępny, popularny» [SW] SJPDor: «obyty towarzysko, gładki; przystępny», USJP: «o człowieku: bezkonfliktowy, przystępny»
    • ‍ Łatwy w pożyciu. 1902 [SW]
    • ‍ Chciałbym pozostać zawsze jednakowo skromnym, łatwym, prostym i naturalnym człowiekiem. Scheur Pam. 12 1921 [SJPDor]
    • ‍ Łatwy w pożyciu. 2003 [USJP]
  4. «nieoparty na rzetelnej pracy, pozbawiony głębszej wartości, treści; niewybredny» [SJPDor] USJP: «niewynikający z rzetelnej pracy, osiągany bez wysiłku», w osobnym znaczeniu: «pozbawiony głębszej wartości, treści»
    • ‍ Zwycięstwo katolików przyniosło rozrost literatury, wyśmiewającej dysydentów, najczęściej dość łatwymi konceptami. Bystr. Dzieje I, 440. 1932 [SJPDor]
    • ‍ Łatwe sukcesy. 2003 [USJP]
  5. «skory, prędki, skłonny, gotowy do czego» [SW] SJPDor: «skłonny, skory, pochopny do czego, podatny na co»
    • ‍ Łatwy do zwady. 1902 [SW]
    • ‍ Rozmowa robiła się senna i tylko pani Bilińska, łatwa do śmiechu, od czasu do czasu przerywała swym głosem ciche posiedzenie. Chłęd. Pam. II, 177. 1951 [SJPDor]
  6. «daw. przychylny» [SJPDor]
    • ‍ Bądź łatwa słusznej prośbie, knidejska królowa. Tremb. Różne. 42 1953 [SJPDor]

Zmiany semantyczne

  1. «niesprawiający trudności, łatwy» [SStp]
  2. «układny, dobrze wychowany, niewymuszony, gładki, przystępny, popularny» [SW]
  1. «niesprawiający trudności, łatwy» [SStp]
  2. «nieoparty na rzetelnej pracy, pozbawiony głębszej wartości, treści; niewybredny» [SJPDor]

Związki frazeologiczne

  1. łatwa kobieta «kobieta dająca się zdobywać bez większego oporu» [SJPDor]
  2. łatwa kobieta «kobieta chętna do flirtów» [USJP]
  3. łatwa pamięć «pamięć szybko przyswajająca, zdolność szybkiego i trwałego zapamiętywania» [SJPDor]
  4. łatwa wymowa «płynność wymowy, zdolności krasomówcze» [SJPDor]
  5. łatwe pióro «zdolności pisarskie» [SJPDor]
  6. łatwy chleb «bez trudu zdobywane środki utrzymania» [SJPDor]
  7. pot. łatwy chleb, pieniądz «środki utrzymania zdobywane bez trudu, bez wysiłku» [USJP]
  8. przestarz. żyć o łatwy chlebie «żyć zdobywając bez trudu środki utrzymania» [SJPDor]
  9. za łatwiejszymi godzinami «w wolniejszej chwili» [SXVI]
  10. żyć o łatwym chlebie «żyć zdobywając bez trudu środki utrzymania» [SJPDor]

Połączenia wyrazowe

  1. łatwi do czego [SXVI]
  2. łatwi komu [SXVI]
  3. łatwi ku czemu [SXVI]
  4. łatwi w czym [SXVI]

Przysłowia

  1. Zwyczaj łatwie rzeczy czyni. [SXVI]

Wyrazy pokrewne

Powiązane hasła

Autorzy: Barbara Polakowska, Zespół -