Wiadomości z zakresu etymologii na polonistycznych studiach uniwersyteckich wchodzą najczęściej w zakres innych przedmiotów: wprowadzenia do językoznawstwa diachronicznego, gramatyki historycznej języka polskiego, historii języka polskiego czy leksykologii. Dydaktyczny słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego (on-line) (DSEHJP) powiązany jest z treściami nauczania z zakresu językoznawstwa diachronicznego, zdobywanymi na różnych etapach kształcenia polonistycznego. Zasadniczymi celami przedsięwzięcia są włączenie studentów w prace o charakterze badawczym oraz upowszechnienie wyników tych badań. W zamierzeniu twórców słownika udostępniona publikacja (e-zeszyt próbny) stanowi zapowiedź projektu, którego realizację przewidujemy w latach następnych.

Wstępne założenia projektu zostały opracowane przez Wandę Decyk-Ziębę, Monikę Kresę, Izabelę Stąpor. Później do zespołu dołączyły Alina Kępińska i na krótko Agnieszka Piotrowska. Przygotowany został odpowiedni formularz opracowania artykułu hasłowego, do którego zostały przypisane indeksy źródeł, języków i zmian językowych oraz informacji gramatycznych, uzupełnianych w miarę potrzeb.

W e-zeszycie próbnym zostały podane informacje o pochodzeniu i historii w języku polskim 152 wyrazów, wśród których znajdują się rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki i przysłówki. Są to wyrazy, które Tadeusz Lehr-Spławiński, w artykule Element prasłowiański w dzisiejszym słownictwie polskim (Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, Kraków 1938, s. 469-481) zaliczył do grupy: ŻYCIE DUCHOWE CZŁOWIEKA.

Artykuł hasłowy zawiera: charakterystykę gramatyczną jednostek słownika, informacje o pochodzeniu nazw, ich znaczeniu (z przykładami użycia w tekstach), o zmianach formy i treści. Podstawowe źródło informacji o etymologii nazw stanowi Słownik etymologiczny języka polskiego Wiesława Borysia (wyd. I, Kraków 2005) (por. Słowniki etymologiczne). Znaczenia wyrazów, cytaty poświadczające ich użycie, podajemy za słownikami dawnymi i współczesnymi (por. Słowniki polszczyzny dawne i współczesne) oraz wydawanymi współcześnie słownikami historycznymi (por. Słowniki historycznej polszczyzny). Lista zmian formalnych wyrazów została ustalona na podstawie podręcznika Gramatyka historyczna języka polskiego Krystyny Długosz-Kurczabowej i Stanisława Dubisza (wyd. III, Warszawa 2016), zmian semantycznych na podstawie monografii Danuty Buttlerowej Rozwój semantyczny wyrazów polskich (Warszawa 1978).

W zamierzeniu zespołu redakcyjnego słownik daje wiedzę nie tylko o zmianach dokonujących się w języku, lecz także w kulturze, obyczajach. Mamy nadzieję, że udostępniony e-zeszyt próbny stanie się podstawą do dyskusji z jednej strony nad przydatnością tego typu publikacji, z drugiej nad przyjętymi w nim założeniami leksykograficznymi: jego strukturą, doborem źródeł czy zakresem informacji ściśle gramatycznych.

Na obecnym etapie opracowania istnieje możliwość pokazania list haseł przypisanych do indeksów: części mowy, ewolucja formalna, zmiany semantyczne, odmiana dawna, odmiana współczesna, rodzaj, liczba, słowniki. Listy można przeglądać po naciśnięciu kursora na zdefiniowanym elemencie struktury hasła (np. naciśnięcie na rzeczownik, spowoduje przejście do listy haseł, które są rzeczownikami).

Współautorami haseł w słowniku są studenci filologii polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, uczestnicy zajęć z analizy tekstów staropolskich, prowadzonych w roku akademickim 2017/2018 przez: Ewelinę Kwapień, Izabelę Winiarską-Górską i Aleksandrę Żurek-Huszcz. Opracowane na zajęciach wstępne wersje artykułów hasłowych zostały następnie uporządkowane, poprawione, niekiedy zredagowane od nowa przez Kamila Pawlickiego (Etymologia, Ewolucja formalna), Alinę Kępińską (Znaczenia i przykłady użycia, Zmiany semantyczne, Związki frazeologiczne, Połączenia wyrazowe, Przysłowia, Wyrazy pokrewne, Powiązane hasła) i Martynę Sabałę (Znaczenia i przykłady użycia). Nad stroną informatyczną projektu czuwała Izabela Stąpor.

Projekt stanowi kontynuację prac związanych z wydanym w roku 2008 Glosariuszem staropolskim. Dydaktycznym słownikiem etymologicznym. Nazwa przedsięwzięcia nawiązuje do tytułu Wielkiego słownika etymologiczno-historycznego języka polskiego Krystyny Długosz-Kurczabowej (Warszawa 2008).

Wanda Decyk-Zięba

Alina Kępińska

Monika Kresa

Kamil Pawlicki

Izabela Stąpor