kłam

rzeczownik, r.m.
psł. dekl. -o- tematowa→ pol. dekl. m.

Etymologia

  1. Język praindoeuropejski
  2. pie.
    *klo-m- [SEJPBo]
  3. od rdzenia pie.
    *kle-m- [SEJPBo]
  4. od rdzenia pie.
    *kel-
  1. Język prasłowiański
  2. psł.
    *klamъ
  1. Języki słowiańskie
  2. czes.
    klam
  3. słc.
    klam
  4. rus.
    chłam
  5. słoweń.
    klám
  1. Inne języki indoeuropejskie
  2. sans.
    klā́myati, klā́mati
  3. sans.
    klamaḥ

Ewolucja formalna

  1. pie. *klo-m-
  2. psł. *klamъ
  3. stpol. kłām
  4. śrpol. kłám, kłam
  5. npol. ku̯am

Znaczenia i przykłady użycia

  1. «kłamstwo, fałsz, obłuda, mendacium, fraus» [SStp] SXVI: «kłamstwo, nieprawda, zmyślenie», Kn: «kłamstwo, łeż», L: «łeż, kłamstwo, łgarstwo», SWil: «kłamstwo, łgarstwo», SW: «kłamanie, kłamstwo, łgarstwo, fałsz», SJPDor: przestarz. dziś książk. «fałsz, kłamstwo», USJP: «fałsz, kłamstwo, kłamanie» (dziś tylko we fraz.)
    • ‍ Mowię to przez kłamu, wierę, dam ji czartom na ofierę. De morte w. 465 (przed 1500 rokiem) [SStp]
    • ‍ Ale nauki Poetow takież i Oratorow w kłamie naśladować niemámy. BielŻywGlab nlb 10 1535 [SXVI]
    • ‍ Nie wierz mu, bo kłam w uściech nosi. Kulig. Her. 241 1694 [L]
    • ‍ Nie wierz mu, bo kłam w uściech nosi. 1861 [SWil]
    • ‍ Zadawać komu kłam. 1902 [SW]
    • ‍ I kiedy śmiech mój słyszysz ochrypły, pijacki - myślisz o mej miłości jak o wstrętnym kłamie! Karski Poezje 21 1956 [SJPDor]
    • ‍ Zadawać komuś, czemuś kłam. 2003 [USJP]
  2. «szyderstwo, drwiny, subsannatio, fraus, ludibrium, illusio» [SStp] SW: «pośmiewisko»
    • ‍ Trvphis, kłamom, semper adesse nouis. R XXII 25 1466 [SStp]
    • ‍ Położył jeś nas w przekorę sąsiadom naszym, kłam i naśmiewanie tym, cso są w okolicy naszej. 1902 [SW]
  3. «żart, zabawa, iocus, ludus; widowisko, pośmiewisko, spectaculum, ludibrium» [SStp]
    • ‍ Kłamy iocis. R XXIII 302 1444 [SStp]
  4. «błąd, pomyłka, error» [SStp]
    • ‍ Kłam deliramenta. (około 1450 roku) [SStp]

Zmiany semantyczne

  1. «kłamstwo, fałsz, obłuda» [SStp]
  2. «szyderstwo, drwiny» [SStp]

Związki frazeologiczne

  1. przestarz. a. podn. zadawać komuś, czemuś kłam, fałsz «a) «stwierdzać nieprawdziwość, fałszywość czegoś; demaskować czyjeś kłamstwo», b) «zarzucać komuś kłamstwo» [USJP]
  2. zadać, zadawać kłam czemu lub komu «stwierdzić czyjeś kłamstwo, fałszywość czego, występować z zarzutem, że ktoś kłamie; zdemaskować co lub kogo» [SJPDor]

Połączenia wyrazowe

  1. kłam gruby, diabelski [SXVI]
  2. kłam powiadać, urodzić, usłyszeć, zepsować [SXVI]
  3. przyjąć za kłam [SXVI]
  4. w kłamie naśladować [SXVI]

Wyrazy pokrewne

Powiązane hasła

Autor: Zespół -