łasy

przymiotnik, r.m.
psł. odm. złożona (zaimkowa)→ pol. odm. przymiotnikowa

Etymologia

  1. Język praindoeuropejski
  2. pie.
    *lās-o- [SEJPBo]
  3. od rdzenia pie.
    *lās- [SEJPBo]
  4. pie. (laryng.)
    *leh₂s-o- [EDSIL]
  5. od rdzenia pie. (laryng.)
    *leh₂s-
  1. Język prasłowiański
  2. płn.słow.
    *lasъ
  1. Języki słowiańskie
  2. błr.
    łásy
  3. ros. dial.
    lásyj
  4. ukr.
    lásyj
  1. Inne języki indoeuropejskie
  2. lit.
    lokšnùs
  3. łac.
    lascīvus

Ewolucja formalna

  1. pie. *lās-o-
  2. płn.słow. *lasъ(jь)
  3. stpol. *łăsȳ
  4. śrpol. łasy
  5. npol. u̯asy

Znaczenia i przykłady użycia

  1. «łakomy, chciwy na jedzenie» [SXVI] L: «łączny, łaknący», SWil: «łaczny, łaknący, chciwy przysmaków», SW: «łakomy na smaczne kąski», SJPDor: «lubiący smaczne kąski, łakomy, chciwy, żądny czego», USJP: książk. «lubiący smaczne rzeczy, łakomy, chciwy na przysmaki; chciwy, żądny czegoś»
    • ‍ [pszczółki] Łeb mu gnuśny urwawszy, ná doł go zrzucáją| Nád łásym, nierobotnym trądem się wznacáją [!]. KlonWor 45 1600 [SXVI]
    • ‍ Myszy na ziarno lniane zbyt są łase. Przędz. 11 1788 [L]
    • ‍ Kotek łasy na zdobycz. 1861 [SWil]
    • ‍ Łasy jak kot na myszy. 1902 [SW]
    • ‍ Dobry koń. Tylko bardzo łasy na cukier. Dąbr. Noce III/1, 294 1950 [SJPDor]
    • ‍ Dziecko łase na słodycze. 2003 [USJP]
  2. «smaczny, wabny» [SWil] SW: «apetyczny, łakomy, smaczny», SJPDor: «wzbudzający pożądliwość, chęć posiadania, smakowity»
    • ‍ Łasy kąsek v. kawałek 1861 [SWil]
    • ‍ Kto jedzie z końmi, musi zbrojno jechać i mieć się na baczeniu, bo okrutnie to łasa rzecz. Sienk. Pot. III, 56 1949-1951 [SJPDor]

Zmiany semantyczne

  1. «łakomy, chciwy na jedzenie» [SXVI]
  2. «wzbudzający pożądliwość, chęć posiadania, smakowity» [SJPDor]

Związki frazeologiczne

  1. być łasym na co [SWil]
  2. łasy kąsek v. kawałek [SWil]

Połączenia wyrazowe

  1. być łasym na co [SWil]
  2. łasy na cukier [USJP]
  3. łasy na komplementy [USJP]
  4. łasy na pieniądze [USJP]
  5. łasy na słodycze [USJP]

Przysłowia

  1. Łasy jak kot na myszy. [SW]

Wyrazy pokrewne

Autorzy: Sylwia Pietrzak, Zespół -